Blog budowniczy - budowa domu,wykończenia,remont.

W domach jednorodzinnych dominują systemy rynnowe z PCW oraz ze stali powlekanej. Każdy z tych materiałów ma oczywiście wady i zalety, które inwestorzy powinni znać, zanim podejmą ostateczną decyzję. PCW stało się bardzo popularne stosunkowo niedawno, wykonane z niego rynny można zobaczyć na polskich dachach od około 20 lat. Z tego powodu trudno jest powiedzieć, jak długo będą one sprawne – choć producenci deklarują, że mogą działać bez zarzutu nawet 50 lat.

Do produkcji systemów rynnowych używa się niezmiękczonego (nieplastyfikowanego) polichlorku winylu oznaczanego symbolem PVC-U lub PVC-HI, który nie zawiera plastyfikatorów i wypełniaczy. W procesie produkcji stosuje się jedynie środki smarujące formy wtryskowe oraz dodatki stabilizujące

Rozmiary systemu dopasowuje się do tak zwanej efektywnej powierzchni dachu obliczanej według wzoru: EPD = (W + H/2) x L, w którym W oznacza odległość w poziomie od narożnika dachu do kalenicy, H – wysokość dachu, L – długość dachu (wszystkie wymiary należy podać w metrach). Przy wyborze rozmiarów systemu można się również kierować ogólnymi zasadami, które mówią, że:

- gdy powierzchnia dachu jest mniejsza niż 57 m², wystarczą rynny o średnicy 100 lub 125 mm oraz rury spustowe o średnicy 70 mm;

- kiedy powierzchnia dachu ma 57-97 m², średnica rynien powinna wynosić 125 mm, a rur spustowych – 100 mm;

- gdy dach ma powierzchnię 98-170 m² – rynny powinny mieć średnicę 150 mm, a rury spustowe – 100 mm.

Wybór sytemu rynnowego powinien być ściśle związany z jego właściwościami, ale istotnym czynnikiem wpływającym na decyzję inwestorów jest również cena. Systemy z PCW zdecydowanie wygrywają z innymi materiałami pod względem kosztów. Drugą z zalet, którymi rynny z PCW przewyższają inne materiały, jest niezwykła gładkość ich powierzchni – doskonale spływa po nich woda. Gładkość rynien zapobiega również pozostawaniu w nich rozmaitych osadów mogących zmniejszyć przekroje systemu. Współczynnik chropowatości PCW to tylko 0,007 mm (dla porównania drugiego pod tym względem aluminium już 0,04 mm). Najmniej gładka jest stal powlekana, jej współczynnik chropowatości to aż 1,5 mm. Pomiędzy aluminium a stalą lokują się rynny miedziane i cynkowo-tytanowe. Trzecią niezaprzeczalną zaletą systemów z PCW jest ich odporność na korozję – najwyższa wśród materiałów, z których wykonywane są rynny. Na PCW nie robią wrażenia ani słone mgły na terenach nadmorskich, ani kwaśne deszcze zdarzające się w rejonach bardzo uprzemysłowionych. Tym bardziej więc nie szkodzą mu zwykłe opady atmosferyczne. Czwartą zaletą rynien z tworzywa sztucznego jest łatwość montażu. Dzięki temu (gdy przestrzegane są zalecenia producentów zawarte w instrukcji montażu) można je zainstalować samodzielnie. Do rzadko wymienianych zalet systemów z PCW należy też całkowita nietoksyczność materiału – w końcu to z tego tworzywa robione są również sprzęty medyczne, takie jak strzykawki, butle itp. Warto wspomnieć również o tym, że systemy te mają niewielki ciężar – co stanowi ich zaletę zarówno w trakcie transportu, jak i montażu. Ale rynny z PCW mają również wady. Oczywiście producenci nie lubią o nich mówić. Za wadę systemów z tworzywa można uznać niedużą odporność na bardzo niską lub bardzo wysoką temperaturę. Swoje niezmienione właściwości zachowują w temperaturze od -30 do +60°C (dla stalowych ten przedział wynosi od -40 do +100°C). Z niską odpornością na zbyt wysoką temperaturę łączy się duża rozszerzalność cieplna – największa wśród materiałów używanych do produkcji systemów rynnowych. Współczynnik rozszerzalności (mm/m.K) rynien z PCW wynosi aż 0,080 (stali, która rozszerza się najmniej ze wszystkich materiałów – tylko 0,012). Gdy temperatura spada, PCW ponownie się kurczy. Tę wadę trzeba więc kompensować – za pomocą odpowiedniego montażu – inaczej system rynnowy, rozszerzając się i kurcząc, uległby zniszczeniu. Wadą systemów z PCW jest również ich odbarwianie się pod wpływem promieniowania UV. Tempo tego procesu zależy jednak przede wszystkim od jakości dodatków ochronnych oraz pigmentów użytych do barwienia, czyli od jakości produktu. Rynny z PCW mają też niższą niż metalowe wytrzymałość mechaniczną – ale różni je specyfika tej wytrzymałości. Rynny metalowe są bardziej plastyczne od tych z tworzywa, więc pod wpływem niskich obciążeń mogą ulegać wgięciom – co nie grozi rynnom z PCW, które nie odkształcają się tak szybko. Natomiast gdy obciążenie się zwiększy, rynny z tworzywa mogą pęknąć. Ta wada PCW w pewnych sytuacjach może stać się zaletą – metalowe rynny odgięte na przykład podczas łączenia będą nieszczelne, do czego nie dojdzie nigdy w przypadku rynien wykonanych z tworzywa.

Przy wyborze systemu rynnowego liczą się jednak nie tylko parametry techniczne, dużą rolę odgrywają też jego walory estetyczne. W końcu rynny to istotny element elewacji domu – mogą z nią kontrastować lub idealnie wtapiać się w tło – wszystko zależy tu od pomysłów architekta i inwestora. Niewątpliwie powinny tworzyć spójną całość z pokryciem dachowym. Dlatego producenci dobierają barwy systemów rynnowych do kolorów najczęściej wybieranych pokryć dachowych albo do barw palety RAL. Niektóre firmy mają w ofercie aż dziesięć kolorów, inne tylko dwa. Są również producenci, którzy umożliwiają indywidualne dobranie barwy – trzeba tylko pamiętać, że taka usługa będzie droższa oraz wiąże się z oczekiwaniem na realizację zamówienia. Najczęściej wybierane są rynny z PCW o tradycyjnym półokrągłym profilu, choć są firmy oferujące również rynny o przekroju prostokątnym, tak zwane gzymsowe. Istotnym szczegółem jest zastosowanie przy górnych krawędziach rynien zamkniętych profili wzmacniających. Dzięki temu wzrasta ich wytrzymałość i odporność na ewentualne odkształcenia. Dobrze, jeśli rynny mają wew-nętrzne wywinięcie krawędzi – zapobiega ono przelewaniu się wody podczas obfitych opadów. Ważnym parametrem są też rozmiary elementów systemu – firmy oferują zazwyczaj kilka typowych wymiarów, po to by inwestorzy nie mieli kłopotu z doborem rynien i rur do powierzchni dachu w swoim domu. System zawsze najlepszy. Bez względu na materiał, z którego zostały wyprodukowane, rynny i rury spustowe należy upować w systemie. Oprócz rynien i rur spustowych do kupienia są pasujące do całości złączki, narożniki (umożliwiające łączenie rynien pod różnymi kątami), obejmy, haki i inne części. Wszystkie elementy pasują do siebie – zarówno pod względem kształtów i wymiarów, jak i kolorów. Korzystanie z rozwiązań systemowych ułatwia montaż, a także pozwala uniknąć błędów. W skład systemu wchodzą również rozmaite akcesoria – płotki przeciwśniegowe, siatki, czyszczaki itp.

Aby system w nienaruszonym stanie trafił na plac budowy, trzeba zadbać o to, by był we właściwy sposób przechowywany i przewożony. Rynny i rury spustowe powinny być składowane i transportowane poziomo, na płaskiej powierzchni. Pierwsza warstwa musi leżeć na równym podłożu i w pełni się z nim stykać. Maksymalna wysokość składowania nie powinna przekraczać metra. Elementy systemu trzeba przechowywać w miejscu nienarażonym na działanie wysokiej temperatury i bezpośrednie nasłonecznienie (czyli najlepiej pod dachem). Niewłaściwy transport jest najczęstszą przyczyną uszkodzeń systemów z PCW – aby ich uniknąć, należy unieruchomić ładunek. Krawędzie przewożonych rynien trzeba zabezpieczyć, na przykład grubą tekturą.

Najbezpieczniejszy jest ręczny załadunek i rozładunek, a gdy jest to wykonywane mechanicznie, należy zwrócić uwagę, by elementy systemu nie zostały zgniecione przez sprzęt załadunkowy.

Systemy w najpopularniejszym kolorze brązowym, wysokość kondygnacji – 3 m

Bisan/Nicoll (125/100) – 1694 zł

Braas/StabiCor (125/100) – 2645,48 zł

Gamrat/System 100 – 1949,14 zł

Galeco/110 – 1597,94 zł

Galeco/130 – 1860,40 zł

Plastmo/PVC (125/90) – 1333,78 zł

Wavin/Kanion (130/90) – 1968,93 zł

Dla tych, którym trudno się zdecydować, co lepsze – stal czy PCW – dobrym wyjściem będzie wybór systemu łączonego, wykonanego z obu tych materiałów. Takim systemem jest na przykład Galeco Nicon, w którym rynny są ze stali powlekanej, natomiast rury spustowe z PCW.

Majsterkowicze mogą się pokusić o samodzielny montaż systemu rynnowego z PCW. Pomocne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń producenta zawartych w instrukcji montażu. Trzeba też starać się uniknąć najczęściej popełnianych błędów, do których zaliczają się:

- przycinanie elementów i montaż systemu w zbyt niskiej temperaturze;

- niewłaściwa kompensata termiczna – zbyt głębokie lub zbyt płytkie wprowadzenia rynny do łącznika (dlatego niektóre firmy oferują łączniki z zaznaczonymi liniami montażu);

- niedokładne przymocowanie haków, przez co woda zamiast spływać do najniższego punktu systemu, zatrzymuje się po drodze;

- nieprawidłowy montaż rynien pod okapem narażający je na zbyt duże obciążenie śniegiem zsuwającym się z dachu (górna krawędź wywinięcia rynny nie powinna wystawać ponad przedłużenie połaci dachowej).

Cięcie rynien z PCW jest bardzo łatwe – wystarczy użyć ręcznej piłki do metalu albo wygodniejszej pilarki mechanicznej, wykorzystując zwykłe tarcze do aluminium (skuteczniejsze niż tarcze do drewna), z ujemnym kątem zębów. Warto pamiętać, że w niskiej temperaturze (poniżej +10°C) PCW staje się dość kruche, dlatego podczas cięcia na jego powierzchni mogą się wtedy pojawić nadmierne zadrapania lub wyszczerbienia. Rynny najczęściej łączy się za pomocą złączek zaciskowych oraz kształtek i łączników z uszczelkami. Systemy uszczelkowe umożliwiają pozostawienie niewielkiej ilości miejsca na rozszerzanie się rynny pod wpływem ciepła. W systemach uszczelkowych kompensacja cieplna odbywa się na każdym łączniku – są one zawsze nieruchome, a pod wpływem temperatury poruszają się pojedyncze rynny. Przesuwają się one na uszczelkach, dlatego podczas montażu należy posmarować uszczelki silikonem. Nie można zastąpić go płynem do naczyń – zostanie on wypłukany przez opady i uszczelka straci poślizg. Niektórzy producenci stosują uszczelki fabrycznie pokryte tworzywem o właściwościach podobnych do teflonu, które ułatwia przesuwanie się rynien. Rynny z PCW można łączyć klejem – zaletą tego rozwiązania jest całkowita szczelność systemu (choć nowoczesne systemy uszczelkowe również są bardzo szczelne i nie wykazują tendencji do szybkiego zużywania się). Wadą jest pracochłonność. Ten sposób łączenia wymaga bowiem większej dokładności i montaż zajmuje więcej czasu. W systemach klejonych również konieczne są elementy uszczelkowe mające kompensować rozszerzalność termiczną systemu. Jednak w tym wypadku pod wpływem temperatury porusza się cały system, a nie pojedyncze rynny. Aby montaż był przeprowadzony prawidłowo, ważne jest przestrzeganie zasad wspólnych dla wszystkich systemów rynnowych. Oto one:

- zaznaczenie linii montażu ze spadkiem 3-5 cm na 10 m;

- zamontowanie odpływów w najniższych miejscach;

- przykręcenie haków rynnowych w odstępach nie większych niż 50-60 cm;

- prawidłowe, zgodne z instrukcją, założenie rynien, łączników i zaślepek;

- staranne połączenie odpływu z rurami spustowymi;

źródło obrazka : http://t2.gstatic.com